czwartek, 21 października 2010

Demoniczna bogini Vanth

Vanth to piękna boginka, towarzysząca odrażającemu Charunowi na przedstawieniach z okresu hellenistycznego. Nie wiele wiadomo o narodzinach kultu tej postaci. Prawdopodobnie pełniła rolę przewodnika do krainy zmarłych i czuwała nad duszami opuszczającymi świat żywych.  Mogła być także jednym z kobiecych demonów w orszaku boga zmarłych, Aity
 
Vanth z pochodnią
 
 
Najstarsze ślady kultu Vanth pochodzą z  VI w.  W jednym z grobów z Marsiliany odkryto olpe z inskrypcją „piękny dar dla Vanth” . 
 
Nie wszyscy etruskolodzy jednak zgadzają z tak wczesnym datowaniem kultu Vanth, według Larissy Bonfante Vanth pochodziła od greckiej furii Lassy i w kulturze etruskiej pojawiła się ok. IV w., natomiast sama weszła do rzymskiej kultury jako Allecto u Wergiliusza. 
Figurka Vanth trzymającej węże z kolekcji British Museum
 
Vanth przedstawiana bywa w różny sposób- ubrana bywa w rozwiane szaty lub strój do polowania z przewieszonym kołczanem i wysokimi butami, oraz naga lub półnaga. Jej atrybutami były skrzydła, klucze, pochodnia, miecz, księga lub łuk. Etruskowie bardzo chętnie dodawali jej postać do wyobrażeń mitów greckich, przykładowo scen z Iliady w Grobowcu Francois, gdzie Vanth stoi pomiędzy Achle i Patrokle
 
Detal z malowidła w Grobowcu Francois- bogini Vanth
 
Na wyobrażeniach tych Vanth czeka na śmierć herosów, by odprowadzić ich do krainy zmarłych, lub jest znakiem rychłego zgonu. Przypisuje jej się rolę przewodniczki dusz i zwiastunki śmierci. Pomimo wiązania jej z greckimi eryniami wydaje się, że była raczej bóstwem opiekuńczym i przyjaznym, mającym czuwać nad zmarłym, a nie mu szkodzić .


2 komentarze:

  1. A jaki zwiazek ma ona z Asztarte i innymi poteznymi boginiami z basenu morza srodziemnego. Do jakiej rzymsko-greckiej bogini mozna by ja porownac?

    OdpowiedzUsuń
  2. Vanth raczej nie ma żadnego związku z Asztarte lub Wielką Boginią- to nie ta epoka. Vanth objawia się w okresie hellenistycznym, gdy kultura etruska nastawiona była silnie na hellenizację, a nie wpływy wschodnie. Vanth bywa porównywana do Furii lub Erynii, jednak w kulturze etruskiej jest mocniej obecna, niż wspomniane boginki. Etruskie zwyczaje pogrzebowe, w porównaniu z greckimi czy rzymskimi, są oryginalne i właściwe Etruskom, raczej słabo zaznaczają się w nich obce wpływy. Etruskowie mieli chyba zwyczaj brać z obcych kultur, to co dla nich przydatne, adaptować to i przerabiać na własną modłę. Jak Aborygeni robiący zakupy w markecie przed tradycyjną wędrówką na pustynię.

    OdpowiedzUsuń