niedziela, 26 czerwca 2011

Etruskie dzieciństwo

Dzieciństwo to temat w archeologii wciąż czekający na głębsze zbadanie. O ile gender studies mają się dobrze ze względu na wielką ilość organizacji kobiecych i feministycznych oraz badaczek, którym na sercu leży poznanie roli kobiety w kulturze, o tyle dzieci wolą piaskownice, a wiedza o tym, jak żyli ich rówieśnicy kilkaset, kilka tysięcy lub milion lat temu, przegrywa z bajkami na Disney Channel. Poważni profesorowie nie widzą powodu, by się schylać nad tak niepoważnym zagadnieniem. Lecz dziś zajmiemy się tym, pokrótce, na niniejszym blogu.
Mater Matuta- etruska kanopa (urna), przedstawiająca albo matkę z dzieckiem albo Wielką Boginię (http://www.smu.edu/News/2009/~/media/Images/News/Stories/etruscan-man-with-child.ashx?w=250&h=358&as=1)

niedziela, 12 czerwca 2011

Dyscyplina etruska - haruspikowie, wróżby i magia

Jedną z pierwszych rzeczy, która kojarzy się przeciętnemu znawcy starożytności z Etruskami jest ich umiłowanie do wróżb. Ogół rytuałów, procedur przepowiadania przyszłości, ubłagania bogów i chęć ich zadowolenia była tak ogromna, że zyskała miano dyscypliny.

Rzymianie epoki augustiańskiej uważali Etrusków za największych wróżbiarzy. U etruskich haruspików i kapłanów zasięgano porady we wszystkich niemal dziedzinach życia, od spraw politycznych, jak wypowiedzenie wojny, zawarcie sojuszy lub lokalizacja kolonii, po sprawy jednostkowe, takie jak zawarcie ślubu, obsianie pola lub kupno prosiaka. Bogowie etruscy musieli być bardzo kapryśni, lecz sądząc z rozbudowanych rytuałów, udawało się przekonać ich, by byli przychylni śmiertelnikom. Religia etruska dopiero pod koniec swego istnienia uległa antropomorfizacji bogów- zresztą francuski religioznawca Jannot uważa, że nawet po wymieszaniu się religii etruskiej z grecką i nadaniu bogom ludzkich rysów- ci dawniejsi, bezpostaciowi nadal mieli większą część, niż grecko-etruskie twory.
Aby poznać wolę bogów czyniono wiele starań. Najbardziej znanymi technikami wróżenia są:
-ornitomacja czyli inaczej wróżenie z lotu i zachowania ptaków. Najważniejszym ptakiem był orzeł, jego pojawienie się miało symbolizować wielkie wydarzenia
-haruspicja wróżenie z wnętrzności, głównie wątroby, zwierząt ofiarnych. Za pomocą specjalnych modeli, takich jak wątroba z Piacenzy, szukano na organach specjalnych obszarów, poświęconych określonym bogom. Wypukłości lub wklęsłości miały symbolizować zadowolenie lub gniew danego boga.
-piromancja - wróżenie z płomieni
-aeromancja- wróżenie z kształtu chmur, siły wiatru itp.
-oinomancja- wróżenie z rozlewanego rytualnie wina
-dafnomancja- wróżenie z płonących liści lauru. Liście, które płoną głośno- wróżą powodzenie, bezszelestnie- wręcz odwrotnie


Jak widać- dyscyplina etruska miała rozbudowany charakter, pomimo to wiedzę o niej mamy jedynie fragmentaryczną,

Legenda mówi, że sztuki wróżenia miał nauczyć Etrusków Tages, chłopiec o twarzy starca, zesłany przez bogów, by umniejszyć cierpienia tego ludu, wynikające z nieznania i nieprzestrzegania woli bóstw. 
Etruskowie mieli opinię ludu bardzo religijnego, wręcz zabobonnego. Wierzyli silnie w moc przeznaczenia i porządek, który gwarantowali bogowie.

niedziela, 5 czerwca 2011

Ceramika etruska- bucchero nero

Etruskowie w świecie starożytnym słynęli jako zdolni metalurdzy. Ich brązowe i żelazne naczynia, szczególnie w okresie orientalizującym (VII w. p.n.e.) były towarem poszukiwanym i cenionym, część z nich trafiała nawet na dalekie rynki, jak Egipt i Azja Mniejsza. Jednak przedmioty z metali były niezwykle kosztowne- a ich na ich posiadanie mogli pozwolić sobie jedynie naprawdę zamożni.

By zaspokoić potrzeby, jak byśmy dziś to nazwali klasy średniej, zaczęto produkować naczynia ceramiczne, o charakterystycznej, czarnej, połyskliwej barwie, mającej imitować pojemniki metalowe. Ceramikę taką nazywa się bucchero nero (czyt. bukero). Istnieje kilka jej rodzajów:

  • bucchero pesante (tzw. bucchero grube)- wyrabiane głównie w Clusium,bardzo bogato zdobione reliefem lub ornamentem rytym
  • bucchero sottile (tzw. bucchero cienkie)- również zdobione, lecz delikatniej, o bardzo cienkich ściankach